Tragiczny koniec próby klinicznej nowego leku BIA 10-2474

Krystyna Knypl

Kannabinoidy są związkami chemicznymi, które występują w konopiach indyjskich i są odpowiedzialne za ich halucynogenne działanie. Poza naturalnymi postaciami są znane kannabinoidy syntetyczne, czyli stworzone w laboratoriach oraz kannabinoidy endogenne, czyli wytwarzane przez organizm.

Podejmowane są próby leczenia związkami wywierającymi działanie na układ endokannabinoidowy, ale kończą się one jak do tej pory niepomyślnie. Kariera rimmonabantu, selektywnego antagonisty receptora kannabinoidowego CB1, trwała ledwie 3 lata i zakończyła się niechlubnie wycofaniem leku ze sprzedaży.

Także badanie z inhibitorem hydrolazy amidów kwasów tłuszczowych, znanym pod akronimem PF-04457845, działającym na układ kannabionoidowy, nie przyniosło oczekiwanych wyników. Badano pacjentów z bólem w przebiegu zmian zwyrodnieniowych stawów kolanowych – pomimo korzystnych efektów w badaniach doświadczalnych na zwierzętach, u ludzi nie stwierdzono działania przeciwbólowego.

Hydrolaza amidów kwasów tłuszczowych (ang. fatty acid amide hydrolase – FAAH) jest enzymem blokującym receptory endokanabinoidowe w mózgu i w wyniku tego dochodzi do rozkładu endogennych kannabionoidów. Najbardziej znany jest anandamid. Przypuszcza się, że zahamowanie hydrolizy amidowej kwasów tłuszczowych powoduje w rezultacie efekt przeciwbólowy. Możliwe jest także wiele innych działań, dotychczas nieznanych.

Wcześniejsze niepomyślne wyniki nie zniechęciły prywatnej francuskiej firmy Biotrial Research SAS znajdującej się w Rennes do podjęcia prób nad innym inhibitorem hydrolazy amidowej kwasów tłuszczowych, który oznaczono kryptonimem BIA 10-2474. Lek został zsyntetyzowany przez firmę Bial-Portela & Ca. SA z São Mamede do Coronado w Portugalii (http://www.bioworld.com/content/six-hospitalized-bial-clinical-trial-france-0). Firma Biotrial Research SAS spodziewała się, że możliwe będzie zastosowanie preparatu w leczeniu lęku, zaburzeniach motorycznych w chorobie Parkinsona, stwardnieniu rozsianym, nowotworach, nadciśnieniu i otyłości.

bia102474500

Uczestnicy I fazy badania klinicznego przeprowadzanego w Rennes mieli otrzymywać honorarium w wysokości 1900 euro oraz zwrot kosztów podróży. Przebywali w ośrodku badawczym od 4 stycznia 2016, zakończenie pobytu planowano na 18 stycznia 2016. Mieli oni zażywać lek przez 10 dni, pozostawać do dyspozycji badaczy przez 2 tygodnie, w trakcie których planowano pobranie około 40 próbek krwi.

Badaniem klinicznym objęto 90 mężczyzn i kobiet w wieku od 18 do 55 lat, z BMI od 19 do 30. Otrzymywali oni początkowo lek codziennie.

Sześciu ochotników mężczyzn w wieku od 28 do 49 lat rozpoczęło 7 stycznia 2016 przyjmowanie dawek powtarzanych. Podawanie leku przerwano w poniedziałek 10 stycznia 2016 z powodu wystąpienia u 6 pacjentów poważnych działań niepożądanych. Pacjenci trafili do szpitala.

Neurolog dr Gilles Edan z University of Rennes Hôpital Center powiedział 16 stycznia, że MRI pacjentów wykazuje zmiany w mózgu. U mężczyzny, który jest w stanie najcięższym, stwierdzono w MRI zaawansowane zmiany nekrotyczne i krwotoczne w mózgu.

Firma prowadząca badanie kliniczne podała, że pojedyncze dawki leku otrzymało 108 pacjentów i nie obserwowano u nich żadnych poważnych objawów ubocznych.

Przypuszcza się, że lek działa dodatkowo na innej, dotychczas nieznanej drodze niż blokownie FAAH, która ujawniła się przy dawkach powtarzanych.

Krystyna Knypl

PS 1    Agencja AFP podała, że pacjent z zaawansowanymi zmianami w mózgu zmarł w południe 17 stycznia 2016 r.

PS 2    18 stycznia poinformowano, że 4 pacjentów ma objawy neurologiczne, w tym 3 jest w ciężkim stanie. Są obawy, że będą trwale niepełnosprawni. Piąty z obserwowanych pacjentów nie ma żadnych objawów – prawdopodobnie dostawał placebo.

Źródło: http://www.medscape.com/viewarticle/857379

GdL 2_2016