Miejsca pamięci Powstania Warszawskiego na Ochocie

Szczegóły

Nadrzędna kategoria: Informacje dla autorów

Opublikowano: wtorek, 18.08.2020, 23:32

76.rocznica Powstania Warszawskiego

Krystyna Knypl

Ulica Filtrowa 68. W tym domu 31 lipca 1944 roku około godz. 19 płk dypl. Antoni Chruściel „Monter” (1896-1960) dowódca Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej podpisał w konspiracyjnej kwaterze swego sztabu rozkaz rozpoczęcia Powstania Warszawskiego.

Warszawa Ochota to dzielnica, w której mieści się nasza redakcja. Między innymi na Ochocie toczyły się powstańcze walki okupione krwią żołnierzy oraz ludności cywilnej.

W zespole budynków u zbiegu ulic Niemcewicza i Asnyka mieścił się sztab IV Obwodu Ochota Okręgu Warszawa Armii Krajowej, którego szefem był płk „Grzymała”. Pod jego dowództwem walczyło około 1800 żołnierzy. Na terenie Ochoty znajdowały się ważne niemieckie obiekty, takie jak koszary policji niemieckiej w Domu Akademickim przy placu Narutowicza, koszary policji w budynku Dyrekcji Lasów Państwowych przy ul. Wawelskiej 6 oraz koszary SS przy ul. Tarczyńskiej 8.

Zbieg ulic Niemcewicza i Asnyka. W tym zespole budynków w dniu wybuchu Powstania Warszawskiego 1 VIII 1944 r. mieścił się sztab IV Obwodu Ochota Okręgu Warszawa Armii Krajowej. Stąd nocą z 1 na 2 VIII 1944 r. część oddziałów powstańczych pod dowództwem ppłk. Mieczysława Sokołowskiego „Grzymały” wyruszyła z Warszawy i stoczywszy 2 sierpnia krwawy bój pod Pęcicami dotarła do lasów Chojnowskich, skąd po reorganizacji i dozbrojeniu podjęła powrót do walczącej stolicy, staczając 19 VIII bój pod Wilanowem, w którym poległ ppłk „Grzymała”. Żołnierze AK z Ochoty, którzy przebili się na Mokotów, uczestniczyli w dalszych walkach powstańczych.

Z rejonu ulic Niemcewicza i Asnyka 500 powstańców wyruszyło do walki z niemieckim najeźdźcą w nocy z 1 na 2 sierpnia 1944 roku. Na czele było około 50 dość dobrze uzbrojonych powstańców, pozostali nie mieli niestety dostatecznego uzbrojenia.

Ulica Barska 4. 1 sierpnia 1944 r. w pierwszym dniu Powstania Warszawskiego III Zgrupowanie I Rejonu IV Obwodu Armii Krajowej zdobyło szturmem „Antonin” obsadzony przez oddział SS. Cześć i chwała poległym żołnierzom AK.

Powstańcom nie udało się zdobyć żadnego z wymienionych wyżej obiektów i musieli się wycofać. Bronili się w czworoboku ulic Niemcewicza, Asnyka, Grójecka i Filtrowa. Na Ochocie były też inne miejsca walk powstańczych – Reduta Kaliska (kwartał ulic Kaliska, Joteyki, Białobrzeska, Kopińska) oraz Reduta Wawelska (kwartał ulic Wawelska, Pługa, Mianowskiego, Uniwersytecka).

Ulica Grójecka 24. Miejsce jednego z trzech zbiorowych mordów dokonanych dzień po dniu mędzy 3 a 5 sierpnia 1944 roku na bezbronnejludności cywilnej przez kompanię SS okupującą dawny budynek szkolny przy ul. Tarczyńskiej 8. Zbrodnie były aktami terroru i zemsty za prowadzone w tym rejonie działania powstańcze. Mieszkańców mordowano w piwnicach strzałami w tył głowy; zwłoki palono. Pozostałe dwa miejsca zbrodni to pobliskie bomy przy ulicy Tarczyńskiej 17 i Grójeckiej 20b. Wymordowano w nich łącznie ponad 200 osób.

Reduta Kaliska broniła się do 9 sierpnia, odpierając ataki rosyjskich oddziałów RONA (Rosyjska Wyzwoleńcza Armia Ludowa, https://pl.wikipedia.org/wiki/Rosyjska_Wyzwole%C5%84cza_Armia_Ludowa). Po wyczerpaniu możliwości bojowych wycofano się z terenu walk. Równie bohatersko walczyli powstańcy Reduty Wawelskiej, udało im się zniszczyć niemiecki czołg.

Ulica Tarczyńska 17

Od 11 sierpnia wobec nierównej walki zdecydowano o ewakuacji – około 80 powstańców przedostało się kanałami do Śródmieścia.

Ulica Nowogrodzka 78. Tu w dniu 12 sierpnia 1944 zginęło z rąk oprawców hitlerowskich 67 osób.

Na Ochocie działał punkt sanitarny przy ulicy Kaliskiej 9 oraz miejsca dla rannych przy Barskiej, Grójeckiej i Spiskiej. Powstańcy dysponowali kilkoma łóżkami oraz stałą obsługą pielęgniarską.

Ulica Wawelska 15. Tu w dn. 5 VIII i 19 VIII 1944 hitlerowcy rozstrzelali kilkudziesięciu Polaków.

Wobec stałych bombardowań punkt sanitarny przeniesiono do prywatnych mieszkań przy ul. Joteyki. Przebywało tam około 50 rannych. Niemcy podpalili budynki i w płomieniach zginęło kilkadziesiąt osób.

Ulica Spiska 6. W czasie Powstania Warszawskiego w tym domu działał punkt sanitarny „Spiska”, w którym sanitariuszki Armii Krajowej niosły ofiarną pomoc ratując życie i zdrowie rannym powstańcom i mieszkańcom Ochoty. „Teresa” – Danuta Pawlikowska-Świętochowska, „Ula” – Barbara Krasnodębska, „Kama” – NN, „Wiki” – NN.

Punkt sanitarny dla powstańców z Reduty Wawelskiej zorganizowano w piwnicach domu przy Wawelskiej 60. Punkt ten działał do 11 sierpnia. Ranni otrzymywali także pomoc w Instytucie Radowym im. Marii Skłodowskiej-Curie przy ul. Wawelskiej. W pierwszych godzinach powstania pomocy udzielono kilkudziesięciu rannym. 5 sierpnia na teren instytutu wdarli się żołnierze RONA i wszystkich chorych oraz personel wypędzono do obozu na Zieleniaku przy ulicy Grójeckiej. Przez obóz przejściowy na Zieleniaku przeszło ponad 60 tysięcy ludzi.

Ulica Wawelska 22-26. W tym miejscu 1 sierpnia 1944 roku żołnierze Armii Krajowej I Batalionu Szturmowego „Odwet” i I Szwadronu Strzelców Motorowych rozpoczęli walkę o niepodległą i wolną Polskę.

Cześć pamięci ofiar tamtych tragicznych dni!

Tekst i zdjęcia
Krystyna Knypl

GdL 9_2020