Czy możliwe jest zachorowanie na COVID-19 poprzez kontakt z zakażoną powierzchnią?

UV screening for potentially virus carrying bodily fluids 15215381773660

Krystyna Knypl

Głównym sposobem, w jaki ludzie zarażają się SARS-CoV-2, jest kontakt z kropelkami oddechowymi, w których znajduje się wirus. Zakażenie ludzi poprzez kontakt ze skażonymi powierzchniami lub przedmiotami (tzw. fomitami) jest możliwe, ale ryzyko to jest ogólnie uważane za niskie.

Fomit jest to każdy przedmiot nieożywiony, który po skażeniu lub narażeniu na działanie czynników zakaźnych (takich jak bakterie chorobotwórcze, wirusy lub grzyby) może przenieść chorobę na nowego gospodarza. Podkreśla się, że współcześnie rola zakażonych powierzchni w przenoszeniu chorób jest większa niż kiedykolwiek w historii ludzkości ze względu na styl życia w zamkniętych pomieszczeniach.

Od czego zależy przeniesienie wirusa z zakażonej powierzchni?

Ryzyko przeniesienia wirusa z zakażonej powierzchni na człowieka zależy od następujących czynników:

# wskaźnika rozpowszechnienia zakażenia w danej społeczności

# ilości wirusa rozsiewanego przez osoby zakażone (co można znacznie ograniczyć poprzez noszenie masek)

# odkładania się cząstek wirusa wydalanych na powierzchnie, na co wpływa przepływ powietrza i wentylacja

# interakcji z czynnikami środowiskowymi (np. ciepło i parowanie), które powodują uszkodzenia cząsteczek wirusa, gdy są one w powietrzu i na powierzchniach

# czasu, jaki upływa od momentu skażenia powierzchni do momentu jej dotknięcia przez człowieka

# skuteczności przenoszenia cząsteczek wirusa z zakażonych powierzchni na ręce i z rąk na błony śluzowe twarzy (nos, usta, oczy)

# ilości wirusa niezbędnej do wywołania zakażenia drogą błon śluzowych.

Istnieją nieliczne doniesienia o przypadkach COVID-19, które można przypisać przenoszeniu drogą kontaktu z zakażoną powierzchnią.

Badania ilościowej oceny ryzyka mikrobiologicznego (ang. Quantitative microbial risk assessment = QMRA) wskazują, że ryzyko zakażenia SARS-CoV-2 na drodze przenoszenia za pomocą zakażonej powierzchni jest niskie i wynosi mniej niż 1 na 10 000.

Higiena rąk może znacznie zmniejszyć ryzyko przeniesienia SARS-CoV-2 ze skażonych powierzchni, podczas gdy dezynfekcja powierzchni raz lub dwa razy dziennie miała niewielki wpływ na zmniejszenie ryzyka zakażenia.

Przetrwanie wirusów na powierzchni

Liczni badacze analizowali, jak długo SARS-CoV-2 może przetrwać na różnych porowatych i nieporowatych powierzchniach. Na powierzchniach porowatych badania wykazały niemożność wykrycia żywego wirusa w ciągu kilku minut do godzin. Natomiast na powierzchniach nieporowatych żywego wirusa można wykryć przez kilka dni do tygodni. Widoczna, względnie szybsza inaktywacja SARS-CoV-2 na powierzchniach porowatych w porównaniu z powierzchniami nieporowatymi może być przypisana działaniu kapilarnemu w obrębie porów i szybszemu odparowywaniu kropli aerozolu z takiej powierzchni.

W typowych warunkach środowiskowych w pomieszczeniach zamkniętych można oczekiwać 99% redukcji zakaźnego SARS-CoV-2 i innych koronawirusów w ciągu 3 dni na zwykłych nieporowatych powierzchniach, takich jak stal nierdzewna, tworzywa sztuczne i szkło. Jednakże warunki eksperymentalne zarówno na powierzchniach porowatych, jak i nieporowatych niekoniecznie odzwierciedlają warunki rzeczywiste.

Skuteczność czyszczenia i dezynfekcji

Zarówno czyszczenie powierzchni poprzez użycie mydła lub detergentu, jak i dezynfekcja może zmniejszać ryzyko zakażenia. Skuteczność zależy od rodzaju użytego środka czyszczącego, procedury czyszczenia i sposobu jej przeprowadzenia. Środki powierzchniowo czynne zawarte w środkach czyszczących mogą zakłócić i uszkodzić błonę wirusa SARS-CoV-2. Dostępna jest lista środków Amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska (United States Environmental Protection Agency EPA), które okazały się skuteczne wobec SARS-CoV-2 (https://cfpub.epa.gov/giwiz/disinfectants/index.cfm).

Zwraca się uwagę, że od początku pandemii COVID-19 odnotowano wzrost liczby zatruć i urazów spowodowanych niebezpiecznym użyciem środków czyszczących i dezynfekujących.

Rutynowe czyszczenie wykonywane skutecznie przy użyciu mydła lub detergentu, przynajmniej raz dziennie, może znacznie zmniejszyć poziom wirusa na powierzchniach. W sytuacjach, gdy w ciągu ostatnich 24 godzin był w pomieszczeniach podejrzany lub potwierdzony przypadek COVID-19, obecność zakaźnego wirusa na powierzchniach jest bardziej prawdopodobna.

Gdy w pomieszczeniu zamkniętym przebywała zakażona osoba

Kiedy osoba z podejrzeniem lub potwierdzeniem COVID-19 przebywa w pomieszczeniach zamkniętych, wirus może pozostawać zawieszony w powietrzu przez kilka minut do kilku godzin. Długość czasu, w którym wirus pozostaje w powietrzu danego pomieszczenia i jest zakaźny zależy od wielu czynników, w tym ładunku wirusa w kropelkach, wentylacji, temperatury i wilgotności. Konsekwentne i prawidłowe noszenie masek może znacznie zmniejszyć ilość wirusa w powietrzu pomieszczeń oraz na powierzchniach. Stwierdzono, że 99% redukcja zakaźności SARS-CoV-2 na nieporowatych powierzchniach może nastąpić w ciągu 3 dni.

Ryzyko zakażenia w wyniku wejścia do pomieszczenia, w którym przebywała osoba zakażona jest niskie po 24 godzinach. W ciągu pierwszych 24 godzin ryzyko może być zmniejszone poprzez zwiększenie wentylacji oraz stosowanie środków ochrony osobistej. Po tym jak osoba z podejrzeniem lub potwierdzeniem COVID-19 przebywała w pomieszczeniu zamkniętym, ryzyko przeniesienia z jakiejkolwiek powierzchni jest niewielkie po 72 godzinach.

Wnioski

Ludzie mogą zostać zakażeni SARS-CoV-2 poprzez kontakt z powierzchniami. Jednakże na podstawie dostępnych danych epidemiologicznych i badań czynników środowiskowych można stwierdzić, że transmisja powierzchniowa nie jest główną drogą, poprzez którą rozprzestrzenia się SARS-CoV-2, a ryzyko jest uważane za niskie.

Głównym sposobem zakażenia ludzi wirusem SARS-CoV-2 jest kontakt z kropelkami oddechowymi zawierającymi zakaźnego wirusa. W większości sytuacji czyszczenie powierzchni przy użyciu mydła lub detergentu, a nie dezynfekcja, jest wystarczające do zmniejszenia ryzyka. Dezynfekcja jest zalecana w środowiskach zamkniętych, gdzie w ciągu ostatnich 24 godzin wystąpił podejrzany lub potwierdzony przypadek COVID-19.

Ryzyko przeniesienia zakażenia poprzez kontakt z zakażoną powierzchnią może być zmniejszone poprzez stałe i prawidłowe noszenie masek, przestrzeganie higieny rąk, sprzątanie i podejmowanie innych działań w celu utrzymania zdrowych pomieszczeń.

Krystyna Knypl

Piśmienictwo

1. E.A. Meyerowitz, A. Richterman, R.T. Gandhi and P.E. Sax, Transmission of SARS-CoV-2: a review of viral, host, and environmental factors, Annals of internal medicine, 2020.

2. G. Kampf, Y. Brüggemann, H. Kaba, J. Steinmann, S. Pfaender, S. Scheithauer and E. Steinmann, Potential sources, modes of transmission and effectiveness of prevention measures against SARS-CoV-2, Journal of Hospital Infection, 2020.

3. S. Bae, H. Shin, H. Koo, S. Lee, J. Yang and Y.D, Asymptomatic transmission of SARS-CoV-2 on evacuation flight, Emerg Infect Dis, vol. 26, no. 11, pp. 2705-2708, 2020.

4. J. Cai, W. Sun, J. Huang, M. Gamber, J. Wu and G. He, Indirect virus transmission in cluster of COVID-19 cases, Wenzhou, China, 2020, Emerging infectious diseases, vol. 26, no. 6, p. 1343, 2020.

5. C. Xie, H. Zhao, K. Li, Z. Zhang, X. Lu, H. Peng, D. Wang, J. Chen, X. Zhang, D. Wu, Y. Gu, J. Yuan, L. Zhang and J. Lu, The evidence of indirect transmission of SARS-CoV-2 reported in Guangzhou, China, BMC Public Health, vol. 20, no. 1, p. 1202, 2020.

6. P. Doung-Ngern, R. Suphanchaimat, A. Panjangampatthana, C. Janekrongtham, D. Ruampoom, N. Daochaeng, N. Eungkanit, N. Pisitpayat, N. Srisong, O. Yasopa, P. Plernprom, P. Promduangsi, P. Kumphon, P. Suangtho, P. Watakulsin, S. Chaiya, S. Kripattanapong, T. Chantian and E. Bloss, Case-Control Study of Use of Personal Protective Measures and Risk for SARS-CoV 2 Infection, Thailand, Emerging Infectious Diseases, vol. 26, no. 11, pp. 2607-2616, 2020.

7. A.M. Wilson, M.H. Weir, S.F. Bloomfield, E.A. Scott and K.A. Reynold, Modeling COVID-19 infection risks for a single hand-to-fomite scenario and potential risk reductions offered by surface disinfection, American Journal of Infection Control, vol. Article In Press, pp. 1-3, 2020.

8. A.P. Harvey, E.R. Fuhrmeister, M.E. Cantrell, A.K. Pitol, S.J. M, J.E. Powers, M.L. Nadimpalli, T.R. Julian and A.J. Pickering, Longitudinal monitoring of SARS-CoV-2 RNA on high-touch surfaces in a community setting, Environmental Science & Technology Letters, pp. 168-175, 2020.

9. A.K. Pitol and T.R. Julian, Community transmission of SARS-CoV-2 by fomites: Risks and risk reduction strategies, Environmental Science and Technology Letters, 2020.

10. J. Biryukov, J.A. Boydston, R.A. Dunning, J.J. Yeager and e. al., Increasing temperature and relative humidity accelerates inactivation of SARS-CoV-2 on surfaces, mSphere, vol. 5, no. 4, pp. e00441-20, 2020.

11. A. Chin, J. Chu, M. Perera, K. Hui, H.L. Yen, M. Chan, M. Peiris and L. Poon, Stability of SARS-CoV-2 in different environmental conditions, Lancet Microbe, vol. 1, p. e10, 2020.

12. A. Kratzel, S. Steiner, D. Todt, P. V’kovski, Y. Brueggemann, J. Steinmann, E. Steinmann, V. Thiel and S. Pfaender, Temperature-dependent surface stability of SARS-CoV-2, Journal of Infection, vol. 81, no. 3, pp. 452-482, 2020.

13. Y. Liu, T. Li, Y. Deng, S. Liu, D. Zhang, H. Li, X. Wang, L. Jia, J. Han, Z. Bei and L. Li, Stability of SARS-CoV-2 on environmental surfaces and in human excreta, Journal of Hospital Infection, vol. 107, pp. 105-107, 2021.

14. S. Riddell, S. Goldie, A. Hill, D. Eagles and T.W. Drew, The effect of temperature on persistence of SARS-CoV-2 on common surfaces, Virology Journal, vol. 17, no. 1, pp. 1-7, 2020.

15. N. van Doremalen, T. Bushmaker, D.H. Morris, M.G. Holbrook, A. Gamble, B.N. Williamson, A. Tamin, J.L. Harcourt, N.J. Thornburg, S.I. Gerber and J.O. Lloyd-Smith, Aerosol and surface stability of SARS-CoV-2 as compared with SARS-CoV-1, New England Journal of Medicine, vol. 382, no. 16, pp. 1564-1567, 2020.

16. S. Chatterjee, J.S. Murallidharan, A. Agrawal and R. and Bhardwaj, Why coronavirus survives longer on impermeable than porous surfaces, Physics of Fluids, vol. 33, 2021.

17. L. Delhalle, B. Taminiau, S. Fastrez, A. Fall, M. Ballesteros, S. Burteau and G. Daube, Evaluation of Enzymatic Cleaning on Food Processing Installations and Food Products Bacterial Microflora, Frontiers in Microbiology, p. 1827, 2020.

18. H. Gibson, J. Taylor, K. Hall and J. Holah, Effectiveness of cleaning techniques used in the food industry in terms of the removal of bacterial biofilms, Journal of Food Protection, vol. 87, pp. 41-48, 1999.

19. R. Dehbandi and M.A. Zazouli, Stability of SARS-CoV-2 in different environmental conditions, The Lancet Microbe, vol. 1, no. 4, p. e145, 2020.

20. R. Jahromi, V. Mogharab, H. Jahromi and A. Avazpour, Synergistic effects of anionic surfactants on coronavirus (SARS-CoV-2) virucidal efficiency of sanitizing fluids to fight COVID-19, Food and Chemical Toxicology, vol. 145, p. 111702, 2020.

21. M. Gerlach, S. Wolff, S. Ludwig, W. Schaefer, B. Keiner, N. J. Roth and E. Widmer, Rapid SARS-CoV-2 inactivation by commonly available chemicals on inanimate surfaces, Journal of Hospital Infection, 2020.

22. Environmental Protection Agency, List N: Disinfectants for Coronavirus (COVID-19), [Online]. Available: https://www.epa.gov/pesticide-registration/list-n-disinfectants-coronavirus-covid-19. [Accessed 12 February 2021].

23. A. Chang, A.H. Schnall, R. Law, A.C. Bronstein, J.M. Marraffa, H.A. Spiller, H.L. Hays, A.R. Fun, M. Mercurio-Zappala, D.P. Calello, A. Aleguas, D.J. Borys, T. Boehmer and E. Svendsen, Cleaning and Disinfectant Chemical Exposures and Temporal Associations with COVID-19 — National Poison Data System, United States, January 1, 2020–March 31, 2020, Morbidity and Mortality Weekly Report (MMWR), vol. 69, no. 16, pp. 496-498, 2020.

24. EPA, Can I use fogging, fumigation, or electrostatic spraying or drones to help control COVID-19?, 7 January 2021. [Online]. Available: https://www.epa.gov/coronavirus/can-i-use-fogging-fumigation-or-electrostatic-spraying-or-drones-help-control-covid-19. [Accessed 17 February 2021].

25. Y. Wang, H. Tian, L. Zhang, M. Zhang and e. al., Reduction of secondary transmission of SARS-CoV-2 in households by face mask use, disinfection and social distancing: a cohort study in Beijing, China, BMJ Global Health, vol. 5, no. 5, p. e002794, 2020.

26. J.L. Santarpia, D.N. Rivera, V.L. Herrera, M.J. Morwitzer, H.M. Creager, G.W. Santarpia, K.K. Crown, D.M. Brett-Major, E.R. Schnaubelt, M.J. Broadhurst and J.V. Lawler, Aerosol and surface contamination of SARS-CoV-2 observed in quarantine and isolation care, Scientific Reports, vol. 10, no. 13892, 2020.

27. R.L. Corsi, J.A. Siegel and C. Chiang, Particle resuspension during the use of vacuum cleaners on residential carpet, Journal of Occupational and Environmental Hygiene, vol. 5, no. 4, pp. 232-238, 2008.

28. R.M. Jones and L.M. Brosseau, Aerosol transmission of infectious disease, J Occup Environ Med., vol. 57, no. 5, pp. 501-508, 2015.

29. S. Zheng, J. Zhang, J. Mou, W. Du, Y. Yu and L. Wang, The influence of relative humidity and ground material on indoor walking-induced particle resuspension, Journal of Environmental Science and Health, vol. 54, no. 10, p. 104, 2019.

30. E.P. Vejerano and L.C. Marr, Physico-chemical characteristics of evaporating respiratory fluid droplets., J. R. Soc. Interface , vol. 15, p. 20170939, 2018.

31. L.M. Casanova, S. Jeon, W.A. Rutala, D.J. Weber and M.D. Sobsey, Effects of air temperature and relative humidity on coronavirus survival on surfaces, Appl Environ Microbiol, vol. 76, no. 9, pp. 2712-2717, 2010.

32. J.T. Brooks, D.H. Beezhold, J.D. Noti, C.J. P, R.C. Derk, F.M. Blachere and W.G. Lindsley, Morbidity and Mortality Weekly Report, Centers for Disease Control and Prevention, 10 February 2021. [Online]. Available: https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/70/wr/mm7007e1.htm?s_cid=mm7007e1_w. [Accessed 12 February 2021].

33. K.H. Chan, J.M. Peiris, S.Y. Lam, L.L. Poon, K.Y. Yuen and W.H. Seto, The effects of temperature and relative humidity on the viability of the SARS coronavirus, Advances in Virology, 2011.

34. S.M. Duan, X.S. Zhao, R.F. Wen, J.J. Huang, G.H. Pi, S.X. Zhang, J. Han, S.L. Bi, L. Ruan and X.P. Dong, Stability of SARS coronavirus in human specimens and environment and its sensitivity to heating and UV irradiation, Biomed Environ Sci, vol. 16, no. 3, pp. 246-255, 2003.

35. M.Y. Lai, P.K. Cheng and W.W. Lim, Survival of severe acute respiratory syndrome coronavirus, Clinical Infectious Diseases, vol. 41, no. 7, pp. e67-71, 2005.

36. H.F. Rabenau, J. Cinatl, B. Morgenstern, G. Bauer, W. Preiser and H.W. Doerr, Stability and inactivation of SARS coronavirus, Med Microbiol Immunol, vol. 194, pp. 1-6, 2005.


Źródła: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/more/science-and-research/surface-transmission.html

https://www.nature.com/articles/d41586-021-00251-4

Źródło ilustracji: https://en.wikipedia.org/wiki/Fomite#/media/File:UV_screening_for_potentially_virus-carrying_bodily_fluids_(15215381773).jpg

GdL 5_2021