Szczepić się!

Jak to łatwo powiedzieć

Krystyna Knypl

Wraz z nadejściem sezonu jesiennego powraca na salony nie tylko wirus grypy, ale i dyskusja o szczepieniach. Osoby niebędące lekarzami wynajęte przez biznes szczepionkowy, zwane dla poprawy swego wątłego wizerunku „ekspertami”, ruszają na front walki o zwiększenie liczby szczepień. Chwytają się argumentów budzących litość i trwogę. Szczepienie to nie jest zabieg wykonywany wskutek nawoływania absolwentów wydziałów biologii, którzy kiedyś nie dostali się na medycynę i mają w sobie nieusuwalną potrzebę zabawy w doktora. Szczepienie to ciągle zabieg na zlecenie lekarza, który odpowiada za prawidłową kwalifikację do szczepienia i jego bezpieczne wykonanie w przygotowanym do tego miejscu, mającym sprzęt i wykwalifikowany personel do czuwania nad bezpieczeństwem pacjentów.

Dobra koniunktura

Jak dalece bezmyślny, chciwy i inwazyjny jest biznes szczepionkowo-grypowy, pokazuje to zdjęcie.

1323566391 mexicans receive vaccinations against influenza 962516400

Szczepienie przeciw grypie odbywa się na… stacji metra w Meksyku.

Dowody naukowe na skuteczność szczepień przeciw grypie są skromne

Interesujące spostrzeżenia można znaleźć w Cochrane Database Syst Rev. 2013 Oct 29;10:CD008983. doi: 10.1002/14651858.CD008983.pub2. Influenza vaccines in immunosuppressed adults with cancer. Eliakim-Raz N, Vinograd I, Zalmanovici Trestioreanu A, Leibovici L, Paul M.

Autorzy przeanalizowali bazy danych The Cochrane Central Register of Controlled Trials (CENTRAL), MEDLINE, EMBASE i LILACS zawierające prace opublikowane w latach 2006 -2013, które dotyczyły szczepień przeciw grypie u pacjentów onkologicznych. Było to jedno badanie randomizowane i trzy badania obserwacyjne, w których łącznie uczestniczyło 2124 pacjentów. Badania były przeprowadzane w latach 1992-2012. Dotyczyły one chorych z nowotworami hematologicznymi (dwa badania), chorych po przeszczepie szpiku (jedno badanie) i chorych z guzami litymi (trzy badania). Jedno badanie wykazało obniżenie współczynnika hazardu (HR=0,88) zgonu z powodu zachorowania na grypę i jedno obniżenie ilorazu szans (OR= 0,43) zgonu z powodu grypy.

W jednym badaniu obserwacyjnym stwierdzano mniej zachorowań na zapalenie płuc u osób szczepionych, ale nie obserwowano takich różnic w badaniu randomizowanym. Jedno badanie randomizowane wykazało mniej hospitalizacji u osób szczepionych, a jedno badanie obserwacyjne nie wykazało różnic. Nie obserwowano zagrażających życiu objawów niepożądanych po szczepieniu.

Moc dowodów naukowych na korzyści płynące ze szczepienia przeciw grypie u pacjentów onkologicznych jest mała, jest mało badań, a ich wiarygodność niska – piszą autorzy opracowania we wnioskach.

Postawy zwolenników masowych szczepień przeciw grypie wdrukowane w okresie gdy istniały tylko szczepienia obowiązkowe, w dzisiejszym świecie, z jego pełnym dostępem do informacji, internetem, przepływem danych nie sprawdzają się. Analizy pokazują skąpość dowodów naukowych i niewielką skuteczność tych szczepień.

Ciągle brak edukacji

Jak co roku brakuje należytego nagłośnienia podstawowych zasad higieny rąk, etykiety kaszlu, zasad zdrowego trybu życia. Szczepienie przeciw grypie należy zalecać tym, którzy już sprawdzili ich dobrą skuteczność. Wszystkim – unikanie zbiorowisk ludzkich, częste mycie rąk, niezasłanianie gołą dłonią ust podczas kaszlu i kichania, lecz dłonią uzbrojoną w chusteczkę jednorazową. Gdy nie mamy pod ręką chusteczki, kichajmy i kaszlmy schylając głowę i chowając ją w rękawie w okolicy zgięcia łokciowego. Pacjenci polubią zalecenie dietetyczne: codziennie miseczka warzyw lub owoców w pięciu kolorach, czyli białym, żółtym, zielonym, fioletowym i czerwonym. Zalecenie proste do wykonania i magiczne w swej wymowie, zwłaszcza gdy oznajmimy, że kolory muszą być wszystkie i dopiero wtedy dieta działa. :)

Krystyna Knypl
internista

GdL 11_2014